La Matematica in latino. Il rinnovato interesse per il Latino lingua della scienza e della Matematica.
Il latino è stato a lungo la lingua della scienza in Occidente. Oggi viene considerato lingua morta. Sembrerebbe impossibile utilizzarlo per la matematica. Eppure non è così. Lo sa bene chi conosce l’esistenza di un sito internet dedicato alla matematica in latino.
È il sito www.la.vicipaedia.org.
Si apre con una definizione della matematica e un accenno alla sua importanza nel mondo odierno. Segue la citazione del noto passo di Galilei sul libro della natura scritto in termini matematici. Dopo di che viene riportato in latino con apposita figura il teorema di Pitagora quod trianguli recti hypothenusam quadratam demonstrat aequalem esse summae aliorum laterum quadratorum.
L’indice, anzi index, parte poi da una Historia mathematicae brevis per giungere ai mathematici clari, come, ad esempio,
“Curtius Fridericus Gödel [… ]clarissimus mathematicus et logicae studiosus Austriacus qui theoremata Gödel de imperfectione inventus est” (si noti qui la traduzione di “incompletezza” in imperfectio).
La voce Mathematica è arricchita infine da nexus interni ed externi, notae, fontes generales, bibliographia, libri elementarii, De mathematicis et historia mathematicae, ludi mathematici, libri generales.
Se andiamo poi sul sito www.thelatinlibrary.com/neo, possiamo trovare, ad esempio, Demonstratio nova theorematis omnem functionem algebraicam rationalem integram unius variabilis in factores reales primi vel secondi gradus resolvi posse, Auctore Carolo Friderico Gauss, Helmstadii, apud C.G. Fleckeisen, 1799.
Piace riportare qui soltanto l’inizio della lunga dimostrazione nel neolatino di Gauss:
Quaelibet aequatio algebraica determinata reduci potest ad formam xm+Axm-1+Bxm-2+ etc. +M=0, ita vt m sit numerus integer positiuus. Si partem primam huius aequationis per X denotamus, aequationique X=0 per plures valores inaequales ipsius x satisfieri supponimus, puta ponendo x=α, x=β, x=γ etc. functio X per productum e factoribus x-α, x-β, x-γ etc. diuisibilis erit. Vice versa, si productum e pluribus factoribus simplicibus x-α, x-β, x-γ etc. functionem X metitur: aequationi X=0 satisfiet, aequando ipsam x cuicunque quantitatum α, β, γ etc. Denique si X producto ex m factoribus talibus simplicibus aequalis est (siue omnes diuersi sint, siue quidam ex ipsis identici): alii factores simplices praeter hos functionem X metiri non poterunt. Quamobrem aequatio mti gradus plures quam m radices habere nequit; simul vero patet, aequationem mti gradus pauciores radices habere posse, etsi X in m factores simplices resolubilis sit: si enim inter hos factores aliqui sunt identici, multitudo modorum diuersorum aequationi satisfaciendi necessario minor erit quam m. Attamen concinnitatis caussa geometrae dicere maluerunt, aequationem in hoc quoque casu m radices habere, et tantummodo quasdam ex ipsis aequales inter se euadere: quod vtique sibi permittere potuerunt.
Se un amante del latino oltre che della matematica non conosceva i siti internet citati, eccolo servito.
COMMENTS